اشکال جنگ نرم

جنگ نرم با اشکال گوناگونی همچون: جنگ روانی، جنگ رایانه ای، جنگ اینترنتی و راه اندازی شبکه های رادیویی و تلویزیونی اجرا می شود. از این رو جنگ نرم مترادف جنگ روانی و یا جنگ اینترنتی نیست بلکه جنگی با ابعاد گسترده تر از آنها است.

تاریخچه جنگ نرم

در سال های پایانی جنگ سرد اولین پروژه براندازی نرم در لهستان و با رهبری لخ والستا در جنبش کارگری این کشور تحقق یافت و با فروپاشی شوروی، یوگسلاوی و چند کشور دیگر اروپای شرقی، براندازی نرم به پارادایم جدیدی در حوزه قدرت و امنیت تبدیل شد، چرا که آنچه که قدرت حفاظتی یا تهدیدزدایی برای امنیت ملی کشورها محسوب می شود بیشتر از مفهوم قدرت سخت و سازوکارهای آن مانند قدرت نظامی، قدرت تهاجمی، قدرت تخریبی و کیفیت جنگ افزارهای نظامی، نوع جنگ افزارها، قدرت برد و ... ناشی می گردید و این تحولات پایانی جنگ سرد نشان داد که قدرت تنها از مولفه های سخت ناشی نشده و آنچه که موجب سرنگونی این دولت ها شد بعد دیگری از قدرت یعنی نرم بود.

امروز هم مراکزی در آمریکا به ویژه در خصوص ایران تأسیس کرده اند مانند «موسسه آلبرت انشتین» با مدیریت «جین شارپ» و «معاونت رابر هلوی مرکز بین المللی مبارزات نرم» و «بنیاد بین المللی جورج سوروس» که در جهت شیوه های نرم برای رسیدن به اهداف خود در ایران می باشند.

چرا غرب جنگ نرم را به جای سخت انتخاب کرد؟

الف) براساس دیدگاه بسیاری از مراکز مطالعاتی و استراتژیک آمریکا جنگ سخت درخصوص ایران کارآیی نداشته و چه بسا آمریکا در جنگ سخت با ایران دچار جنگی فرسایشی درازمدت شود که پایان موفقیت آمیز برای آن نخواهد بود.

مارک بالمر، یکی از استراتژیست های معروف آمریکایی است که از او به عنوان یکی از نوآوران سیاست خارجه ایالت متحده آمریکا نام می برند. نویسنده« گزارش ایران- آمریکا: رهیافت جدید» در استدلال خود صراحتاً با ایده تهاجم نظامی علیه جمهوری اسلامی ایران مخالفت کرده و اعلام نموده ایران به لحاظ: وسعت سرزمینی، کمیت جمعیت، کیفیت نیروی انسانی، امکانات نظامی، منابع طبیعی سرشار و موقعیت جغرافیایی ممتاز در منطقه خاورمیانه و هارتلند نظام بین المللی بلعیدن ایران به نظر آسان اما هضم آن به یقین دشوار است. وی می گوید ایران به قدرتی کم نظیر تبدیل شده که دیگر نمی توان با یورش نظامی و جنگ سخت آن را سرنگون کرد بلکه تنها راه سرنگون سازی نظام جمهوری اسلامی پیگیری مکانیسم های جنگ نرم و استفاده از تکنیک های عملیات روانی تبلیغاتی با استفاده از: دکترین، مهار، نبرد رسانه ای و ساماندهی و پشتیبانی از نافرمانی مدنی است.

ب) کلید خوردن جنگ نرم علیه ایران در مقطع فعلی را باید ناشی از گسترش حس تنفر از آمریکا در جهان دانست که به نظر سران کاخ سفید، ایران مرکز اصلی ایجاد تنفر و گسترش آن است. در آمریکا برای مقابله با این موج نیروی واکنش سریع تشکیل شده تا اولاً به خنثی سازی نفوذ معنوی ایران در کشورهای اسلامی و منطقه خاورمیانه بپردازد و ثانیاً با القای خطرناک بودن ایران برای امنیت همسایگان اذهان عمومی از اقدامات نقشه ایالت متحده منحرف شود.

آمریکا با 444 میلیارد دلار سرمایه گذاری، در رتبه نخست فناوری اطلاعات قرار دارد، بنابراین از بستر لازم برای راه اندازی جنگ مجازی (سایبر) علیه هر کشوری که در مغایرت با سیاست ها و منافع آن باشد برخوردار است. به این ترتیب وزیر خارجه آمریکا برای جلوگیری از حس تنفر جهانی از آمریکا نیروی واکنش سریع تشکیل می دهد و او مرکز اصلی این تنفر را جمهوری اسلامی ایران بیان می کند. بر همین اساس برنامه های نرم علیه جمهوری اسلامی ایران متمرکز کرده است.

ج) آمریکا در عراق و منطقه دچار تنگناهای شدیدی است و برای خارج شدن از این بن بستی که گرفتار آن شده دست به عملیات روانی و تبلیغات وسیع علیه ایران زده است. عملیات روانی آمریکا سه مسئله را محور برنامه های تبلیغاتی خود قرار داده است: مردمی نبودن حکومت، بی کفایتی مسئولان و جنگ قدرت بین مسئولان نظام.


آثار جنگ نرم

جنگ نرم می تواند آثار ویرانگری داشته باشد از جمله:

الف: اطمینان مردم نسبت به صحت اخبار در جامعه دچار شک و تردید قرار می گیرد؛

ب: ناامیدی به آینده کشور؛

ج: تخریب چهره ها در رسانه ها؛

د: عقب ماندگی کشور در ابعاد گوناگون؛

ه: احساس حقارت در مقابل دنیای استکبار؛

و: واگذاری تمام ارزش ها برای رسیدن به دنیای پست مدرن امروزی.

اهداف استکبار در جنگ نرم

الف) رسیدن به مطلوب با کمترین هزینه ( منابع مادی، اقتصادی، سلطه به شریان های حیاتی کشور): همانطوری که جوزف نای قدرت نرم را وسیله ای می داند برای حصول به نتایج مطلوب (کتاب قدرت نرم: 226) ب) همسو کردن حکومت های مخالف: جوزف نای می گوید: ما جنگ سرد را علیه اتحاد شوروی به پایان رساندیم. این پیروزی از طریق یک راهبرد خویشتنداری که علاوه بر قدرت سخت از قدرت نرم نیز استفاده کرد، به دست آمد. (همان)

ج) تحمیل خواسته ها، افکار، فرهنگ و آداب غرب: امام خمینی می فرمایند: امروز بیگانگان بسان گذشته با لشکرکشی و ادوات نظامی به سرزمین ها هجوم نمی برند، بلکه به واسطه ابزارهای پیشرفته به راحتی تا عمق خانواده ها نفوذ می کنند و فرهنگ دینی و ملی ملت را سخت تحت تأثیر قرار می دهند.

و جوزف نای می گوید:

در قدرت نرم دیگران را ترغیب می کنیم که همان چیزهایی را بخواهند که ما می خواهیم.( همان: 43)

د) مسخ هویت ملت ها:جوزف نای می گوید مبادلات علمی و دانشگاهی نیز نقش مهمی را در افزایش قدرت نرم آمریکا ایفا می کنند. حتی برخی از منتقدین آمریکایی در آن زمان با گفتن جملاتی نظیر این که در صورتی که دانشمندان شوروی را ملاقات کنیم، مأموران کا.گ.ب ما را چشم بسته می ربایند، سعی داشتند تا دیگران را از این ملاقات برحذر دارند.

آنها به این نکته توجه نکرده بودند که ملاقات کنندگان به همراه اسرار علمی، نظرات سیاسی را نیز انتقال خواهند داد. بسیاری از همین دانشمندان که در مبادلات شرکت داشتند از هدایت کنندگان جریان حقوق بشر و آزادیخواهی در اتحاد جماهیر شوروی شدند.( همان: 102)

ه) هجمه بر نقاط حساس و استراتژیک:جوزف نای می گوید:

قدرت نرم سیستم شوروی را از داخل دچار فرسایش کرد.( همان: 110)

مقام معظم رهبری نیز در جمع خبرگان رهبری نیز می فرمایند: مخالفان نظام در جنگ با استفاده از ابزارهای فراوان تبلیغاتی و ارتباطاتی ایمان ها، معرفت ها، عزم ها و پایه ها و ارکان یک نظام و کشور را مورد تهاجم قرار می دهند.

تفاوت جنگ سخت و نرم

الف- در جنگ سخت مرز بین خودی و دشمن

مشخص است، اما در جنگ نرم هیچ استحکامات مادی و عینی وجود ندارد و همه جا محل حضور دشمن است.

ب- در جنگ سخت میدان نبرد معلوم و مشخص است اما در جنگ نرم همه جا عرصه جنگ نابرابر است.

ج- در جنگ سخت ابزار، ادوات جنگی است اما در جنگ نرم، ابزار رسانه و امواج منتشر شده در هوا و قلم است.

د- جنگ سخت وحدت بخش است و مردم با انگیزه برای دفاع برمی آیند اما در جنگ نرم دشمن سنگرها را یکی پس از دیگری فتح می کند و کسی متوجه نمی شود.

ه- در جنگ سخت کشته ها شهدا هستند اما در جنگ نرم کشته ها منفورترینند، کسانی هستند که تسلیم ایادی دشمن می شوند.

ابزار پیروزی ما در جنگ نرم

همان عواملی که ما را در «جنگ سخت» هشت ساله به پیروزی رساند می تواند ما را در «جنگ همه جانبه نرم» دشمن به پیروزی برساند. این عوامل عبارتند از:

الف: ایمان به قدرت خداوند متعال؛

ب: شناخت حق از باطل؛

ج: تبعیت از فرامین و دستور ولی فقیه؛

د: وحدت و همدلی و عدم تفرقه؛

ه- تمکین در برابر قوانین الهی؛

و: عدم غفلت از حیله های شیطان؛

ت: غرق نشدن در دام ظواهر دنیوی؛

ث: پشتکار و استقامت و پایداری.

رهبر فرزانه انقلاب در دیدار خبرگان رهبری فرمودند: وقتی دشمن آشکارا و بدون پرده‌پوشی در بلواهای بعد از انتخابات حضور داشت چگونه می توان این حضور واضح را انکار کرد بنابراین بصیرت بسیار مهم است زیرا وجود آن در افراد باعث تغییر خیلی از رفتارها خواهد شد.

ایشان همچنین فرمودند: نخبگان و خواص باید در فتنه با بصیرت به روشنگری جامعه بپردازند و بسیار مراقب باشند زیرا برخی اوقات سکوت و کنار کشیدن آنان کمک به فتنه است.